Zorgt bewegen tijdens chemotherapie ervoor dat het hart en spieren minder beschadigd raken? Kunnen kinderen met leverkanker ook een behandeling met immunotherapie krijgen? Dankzij financiële steun uit een nalatenschap aan het strategisch programma Cancer kunnen jonge onderzoekers binnen de oncologie deze en nog 3 andere belangrijke onderzoeksvragen gaan beantwoorden.

Wij zijn zeer dankbaar voor het feit dat het UMC Utrecht – en het kankeronderzoek in het bijzonder- opgenomen was in een testament. Een groep hoogleraren en universitair hoofddocenten van het UMC Utrecht, heeft uit de twintig ingediende onderzoeksvoorstellen de vijf meest innovatieve voorstellen geselecteerd. Onderstaande jonge onderzoekers kunnen hun veelbelovende onderzoeksideeën naar de behandeling van kanker dankzij deze mooie nalatenschap verder uitwerken.

Spierschade en hartschade door chemotherapie: de rol van haperende energiefabriekjes

Onderzoekers: Dr. Anouk Hiensch, Dr. Jeanine Prompers, Prof. dr. Anne May, Prof. dr. Jurgen Kuball en Dr. Anna van Rhenen

Eén van de onderzoeksideeën die verder uitgewerkt gaat worden is een onderzoek naar de schade door chemotherapie. Meer kennis over dit proces is hard nodig, want schade aan de spieren en aan het hart kan leiden tot vermoeidheid, hartproblemen, een mindere kwaliteit van leven en zelfs een kortere overlevingsduur.

In het project willen onderzoekers achterhalen wat de rol van mitochondriën (energiefabriekjes in cellen) is bij de bijwerkingen van chemotherapie. Dit wordt onderzocht met een speciale MRI-scanner die uniek is in het UMC Utrecht: de zogenaamde 7 Tesla MRI scanner. Met dit apparaat kunnen de onderzoekers nauwkeurig achterhalen of er iets mis is met de energiefabriekjes. Daarnaast wordt bekeken of beweegprogramma’s invloed hebben op de energiefabriekjes en bijwerkingen door chemotherapie. Om te achterhalen of bewegen tijdens chemotherapie ervoor kan zorgen dat er minder spierschade en hartschade, krijgen patiënten een beweegprogramma aangeboden tijdens de behandeling met chemotherapie.

In kaart brengen van onderdrukkende afweercellen in levertumoren bij kinderen

Onderzoekers: Dr. Daniëlle Krijgsman, Dr. Weng Chuan Peng en Dr. Yvonne Vercoulen

Bij steeds meer soorten kanker is een behandeling mogelijk met immunotherapie. Dit is een behandeling die het afweersysteem activeert om kankercellen op te ruimen. Het zou mooi zijn als kinderen met leverkanker ook een behandeling met immunotherapie kunnen krijgen. De huidige behandelstandaard is namelijk chemotherapie en die behandeling geeft ernstige bijwerkingen en nadelige gevolgen voor de rest van het leven van deze kinderen. Om te kunnen achterhalen of immunotherapie kan werken voor kinderen met leverkanker, is het belangrijk om heel goed te kijken naar een bepaald soort cellen van het afweersysteem: de suppressor-immuuncellen. Dit zijn cellen die het opruimen van de tumor door andere afweercellen kunnen onderdrukken. Ze hebben dus een remmende werking op de immunotherapie. In dit project gaan onderzoekers dankzij de Boost grant de suppressorcellen in levertumoren van kinderen in kaart brengen met een speciale techniek: imaging mass cytometry. Hiermee krijgen zij een zeer gedetailleerd beeld van deze cellen en hoe ze de werking van immunotherapie bij leverkanker kunnen beïnvloeden.

Een nieuw model om de werking van immunotherapie verder te onderzoeken

Onderzoekers: Dr. Thijs Koorman en Dr. Zsolt Sebestyén

Immunotherapie is voor steeds meer soorten kanker beschikbaar. Onderzoekers in het UMC Utrecht willen graag voorspellen of immunotherapie ook werkzaam kan zijn voor andere kankersoorten, waar dit nog niet voor bekend is. Hiervoor ontwikkelen zij een kunstmatig model dat de natuurlijke kankeromgeving nabootst. Met dit model willen zij kennis opdoen waarmee in de toekomst patiënten geselecteerd kunnen worden die baat hebben bij een nieuwe, veelbelovende vorm van immunotherapie: CAR-therapie. Bij deze behandeling worden de afweercellen van een patiënt uit het bloed gehaald en moleculair bewerkt, zodat ze kankercellen beter kunnen herkennen en vernietigen. Daarna krijgt de patiënt de bewerkte cellen per infuus weer toegediend.

Immunotherapie bij medulloblastoom: het integreren van onderzoek in het onderwijs

Onderzoekers: Dr. Toine ten Broeke en Prof. dr. Niels Bovenschen

Ook dit project gaat over immunotherapie. Er wordt onderzoek gedaan naar medulloblastoom, een kwaadaardige hersentumor die vooral bij kinderen voorkomt. Een goede behandeling van medulloblastoom is lastig. Dankzij de financiële boost kan er onderzocht worden of immunotherapie de uitkomsten voor deze kinderen kan verbeteren. Bijzonder hierbij is dat een groot deel van het onderzoek gedaan wordt door studenten Biomedische Wetenschappen in de 10-weekse laboratoriumcursus: de Bachelor Research Hub. In deze setting komen onderwijs, onderzoek en de klinische praktijk samen.

De behandelrespons van borstkanker bepalen met massaspectrometrie beeldvorming

Onderzoekers: Dr. Andreas Sonnen, Dr. Kenneth Gilhuijs en Prof. dr. Paul van Diest

Borstkanker is niet één ziekte. Er zijn veel verschillende soorten borstkanker. Om te achterhalen welke soort het precies is en welke behandeling het beste werkt voor een vrouw met borstkanker, is het belangrijk om zoveel mogelijk informatie uit de kankercellen te halen. Dat kan gedaan worden met een moleculaire analyse, waarbij eiwitten en suikers in de borstkankercellen worden onderzocht. Hiermee komen we al veel te weten, maar het plaatje is niet compleet. Voor betere informatie over de borstkankercellen willen de onderzoekers gebruik gaan maken van een nieuwe techniek die in het UMC Utrecht ontwikkeld is: de MALDI mass spectrometry imaging. Hiermee kan per borsttumor meer informatie verkregen worden, en per patiënt nog beter bepaald worden wat de beste behandeling is.

Meer weten over nalaten aan het UMC Utrecht of WKZ?

De vijf beurzen konden toegekend worden dankzij een legaat bestemd voor Vrienden UMC Utrecht & Wilhelmina Kinderziekenhuis, het goede doel van het (kinder)ziekenhuis.

Meer informatie over nalaten aan het UMC Utrecht of Wilhelmina Kinderziekenhuis.